Gmina Osiek jest jedną z dziesięciu gmin powiatu brodnickiego, leżącego w północno-wschodniej części województwa kujawsko-pomorskiego. Powierzchnia gminy wynosi 75,12 km2. Prawie 82% obszaru gminy stanowią użytki rolne, pozostałą część stanowią użytki leśne. Gmina stanowi 7,23 % powierzchni powiatu.

 

Osiek jest gminą podzieloną na 17 sołectw. Są to: Dębowo, Jeziorki, Kolonia Osiek, Kretki Duże, Kretki Małe, Kujawa, Łapinóż, Obórki, Osiek, Strzygi, Sumin, Sumówko, Szynkowizna, Tadajewo, Tomaszewo, Warpalice i Wrzeszewo. Od północy i wschodu gmina Osiek sąsiaduje z trzema gminami powiatu brodnickiego - Brodnicą, Bartniczką i Świedziebnią, a od południa i zachodu graniczą z nią dwie gminy powiatu rypińskiego - Rypin i Wąpielsk.

 

 

Położenie gminy stanowi jej duży atut, bowiem znajduje się ona na ważnym w województwie kujawsko-pomorskim szlaku komunikacyjnym, pomiędzy Brodnicą a Rypinem, którego główną arterię stanowi droga wojewódzka nr 560. O istotnej roli, jaką odgrywa ta trasa w regionalnym i ponadregionalnym systemie transportowym świadczy wzmożony ruch na drodze, przekraczający średnie wartości SDR dla dróg wojewódzkich w Polsce. Obecnie gminę Osiek zamieszkuje nieco ponad 4 tysiące mieszkańców. Największymi miejscowościami są: wieś gminna Osiek i wieś Strzygi.

 

Według podziału geograficznego kraju, gmina położona jest na obszarze Pojezierza Dobrzyńskiego, zaś jej północno-zachodni kraniec wchodzi w skład Doliny Drwęcy. Rzeźba terenu gminy Osiek została ukształtowana podczas wycofywania się lądolodu zlodowacenia bałtyckiego. Powstała w tych warunkach wysoczyzna morenowa obejmuje większą część obszaru gminy i wznosi się przeważnie na wysokość około 120 m n.p.m. W zachodniej części gminy wysoczyzna ta jest podzielona ułożoną południkowo doliną rzeki Rypienicy. Poza charakterystycznymi formami polodowcowej rzeźby terenu, takimi jak wzgórza morenowe czy ozy, krajobraz gminy urozmaicają zagłębia wytopiskowe i doliny polodowcowe, w których często występują oczka wodne lub mokradła.

 

 

Pod względem hydrograficznym prawie cały obszar gminy znajduje się w zlewni Rypienicy. Jedynie najbardziej wysunięte na wschód tereny należą do zlewni Brynicy. Obie rzeki są dopływami Drwęcy. Rypienica, największy dopływ Drwęcy na terenie pojezierza Dobrzyńskiego, ma długość 34,4 km i stanowi główną oś sieci wodnej w gminie. Powierzchnia jej dorzecza wynosi 328 km2. Zasilana jest głównie przez wody podziemne, ale również przez liczne małe dopływy, które urozmaicają gminną sieć hydrograficzną.

 

Na terenie gminy znajduje się jezioro Warpalice o powierzchni 7,1 ha, oraz część linii brzegowej znacznie większego - 44,4 ha - jeziora Kiełpińskiego. Głębokość maksymalna pierwszego zbiornika wynosi 5,3 metra, jego długość 440 metrów, a szerokość 240 metrów. Jezioro jest zarybione i wykorzystywane do połowu ryb przez rybaków-amatorów. Mimo braku infrastruktury, w okresie letnim jest ono użytkowane jako kąpielisko.

 

 

Na terenie Gminy Osiek znajduje się fragment rezerwatu przyrody oraz obszar chronionego krajobrazu. Istnieją również pozostałości parku podworskiego, kilka użytków ekologicznych oraz pomnik przyrody. Rezerwat "Rzeka Drwęca" został‚ utworzony w 1961 roku. Obejmuje on Drwęcę na całej jej długości oraz część jej dopływów. Jego powierzchnia całkowita wynosi 543,5 ha. Jest to najdłuższy rezerwach ichtiologiczny w Polsce. Jego celem jest przede wszystkim ochrona środowiska wodnego wraz z zamieszkującymi je gatunkami ryb, zwłaszcza: pstrąga, łososia szlachetnego, troci, centry czy minoga rzecznego. Rezerwatem objęty jest dolny bieg Rypienicy wraz z pięciometrowym pasem przybrzeżnym po obu jej stronach. Całkowita powierzchnia rezerwatu na terenie gminy wynosi 23,3 ha.

 

Znacznie większy teren, obejmujący nieco ponad 20% obszaru gminy - 1710ha - zajmuje obszar chronionego krajobrazu "Obszar doliny Drwęcy", rozciągający się od wsi Strzygi na południu, poprzez otoczenie doliny Rypienicy, aż po dolinę Drwęcy na północy gminy. Obszar został stworzony w 1882 roku. W jego skład wchodzą wyróżniające się przyrodniczo i krajobrazowo tereny powiązane przestrzennie z okolicznymi parkami krajobrazowymi. Na terenie wsi Osiek znajdują się pozostałości parku podworskiego z drugiej połowy XIX wieku. Zajmują one powierzchnię około 0,6 ha. Jest to jedyny tego typu obiekt w gminie, który przetrwał do naszych czasów. W północno-zachodniej części gminy znajdują się trzy użytki ekologiczne uznane rozporządzeniem wojewody toruńskiego w 1996 roku. Są to bagna o łącznej powierzchni 1,57 ha. Jedynym pomnikiem przyrody, jakim może pochwalić się gmina, jest dąb o wysokości 20 metrów i obwodzie 540 centymetrów, rosnący nieopodal wsi Osiek. W 2005 roku gmina Osiek została włączona w obszar "Zielonych Płuc Polski", czyli terenów obejmujących północno-wschodnie ziemie Polski (w sumie około 20% powierzchni kraju), odznaczające się znaczącymi walorami przyrodniczymi, na których opracowuje się, promuje i wdraża strategię ekorozwoju.

 

Na terenie gminy znajduje się obecnie kilkadziesiąt obiektów o znaczącej wartości kulturowej. Zgodnie z klasyfikacją użytkową konserwatorskiej ewidencji zabytków architektury są to: 2 zespoły sakralne, 19 obiektów zabudowy mieszkalnej, 2 obiekty techniki i kultury materialnej, 1 park historyczny, 8 cmentarzy, 2 grodziska. Większość z tych obiektów znajduje się w dwóch największych wsiach gminy: Osieku i Strzygach.

 

 

W przypadku wsi Osiek należy wymienić kościół parafialny pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. Świątynia w stylu gotyckim wzniesiona została na przełomie XIV i XV wieku. Późniejsze przebudowy utrwaliły styl barokowy, zwłaszcza we wnętrzu kościoła. Pod koniec XVIII wieku dobudowano prezbiterium, a na początku XIX wieku zakrystię i chór. Natomiast obok kościoła postawiono klasycystyczną dzwonnicę. Na szczególną uwagę zasługuje umieszczony w kościele w 1618 roku obraz Świętej Rodziny, zwany obrazem Matki Boskiej Osieckiej, który w 1691 roku, dekretem biskupa płockiego, został uznany za cudowny. Podczas wizytacji kanonicznej 11 czerwca 1992 roku ówczesny ordynariusz bp Zygmunt Kamiński, wyraził zgodę na koronację cudownego wizerunku. 25 czerwca 1995 roku podczas Mszy św. koncelebrowanej uroczystego aktu koronacji Dzieciątka Jezus, Matki Najświętszej i św. Józefa dokonał Prymas Polski w asyście biskupów płockich. Kustoszem sanktuarium był wówczas ksiądz proboszcz Franciszek Różański.

 

Nieopodal kościoła stoi murowana plebania w stylu klasycystycznym z 1839 roku. Odnowiona w 1860 roku, służyła za mieszkanie proboszczom aż do lat 50 XX wieku. Obecnie jest to zabytek klasy zerowej. Tuż za wsią, na jej północnych obrzeżach, znajduje się czynny cmentarz katolicki z 1831 roku z krzyżem cholerycznym z 1894 roku. Przy kościele natomiast położony jest nieczynny od 1945 roku cmentarz ewangelicki.

 

Dużą wartością historyczną i architektoniczną wyróżniają się pozostałości zespołu dworsko-parkowego w Osieku. Jest to jedyny zachowany tego typu zespół w gminie. Do dnia dzisiejszego przetrwały: dwór murowany i dwie obory z końca XIX wieku oraz obora i młyn z początku XX wieku. Najstarszym zabytkiem na terenie sołectwa jest wczesnośredniowieczne grodzisko, zwane miejscowo „Szańcem”, datowane na X – XI wiek.

 

W Strzygach najcenniejszym zabytkiem jest kościół parafialny pod wezwaniem świętego Stanisława Biskupa Męczennika, wzniesiony w drugiej połowie XIV wieku. Świątynia była wielokrotnie przebudowywana. Około 1620 roku dobudowano kruchtę północną, kaplicę oraz nadbudowano wieżę, w 1773 roku wybudowano chór, a w 1959 roku prezbiterium. Przy kościele znajduje się nieczynny już cmentarz katolicki z XVIII wieku. Czynny cmentarz parafialny, z drugiej połowy XIX wieku położony jest na północ od wsi, po wschodniej stronie drogi wojewódzkiej nr 560. Przy drodze do Warpalic usytuowana jest kapliczka z początku XX wieku z dziewiętnastowieczną rzeźbą Matki Boskiej. Najstarszym zabytkiem Strzyg jest położone na obrzeżach wsi późnośredniowieczne grodzisko zwane miejscowo „Kocią Górką”. Średniowieczne grodziska i kościoły parafialne w obu wsiach wpisane zostały do rejestru zabytków i objęte są ścisłą ochroną konserwatorską.

 

 

Poza opisanymi powyżej obiektami, na terenie gminy umiejscowionych jest kilkanaście zabytkowych drewnianych chat i murowanych domów z okresu od połowy XIX wieku do lat 30. XX wieku. Na uwagę zasługują również nieczynne cmentarze ewangelickie z XVIII i XIX wieku we wsiach Jeziorki, Kretki Małe, Obórki i Tomaszewo. W miejscowości Kretki, położonej przy wyłączonej obecnie z ruchu pasażerskiego linii kolejowej, znajduje się zespół budynków kolejowych z 1937 roku, w tym: budynek stacji, magazyny i dróżniczówka.

 

W gminie znajdują się obecnie dwi publiczne placówki edukacyjne: Szkoła Podstawowa im. Kawalerów Orderu Uśmiechu w Osieku i Szkoła Podstawowa w Strzygach. Poza halami sportowymi w Osieku i Strzygach na terenie gminy znajdują się dwa ogólnodostępne boiska. Jedno zlokalizowane jest przy szkołach we wsi Osiek, drugie przy szkole podstawowej w Strzygach. W godzinach popołudniowych i wieczornych hala sportowa jest udostępniana mieszkańcom. W budynkach szkół odbywają się wybory.

 

Głównym ośrodkiem animacji kultury na terenie gminy jest Gminny Ośrodek Kultury. Posiada on salę widowiskową i pracownię komputerową z dostępem do Internetu. GOK organizuje imprezy dla mieszkańców całej gminy. Są to, między innymi, wystawy rękodzieła, występy dziecięce, konferencje, konkursy artystyczne i turnieje sportowe. Prowadzi też koła zainteresowań dla dzieci i młodzieży.

 

 

W budynku Gminnego Ośrodka Kultury mieści się Gminna Biblioteka Publiczna, która również dba o dostarczanie oferty kulturalnej mieszkańcom Osieka, zwłaszcza tym najmłodszym. Organizuje konkursy czytelnicze, lekcje biblioteczne, turnieje gier planszowych i zajęcia świetlicowe. Biblioteka posiada filię w Strzygach. Dzieci w wieku szkolnym mogą również korzystać z bibliotek szkolnych.

 

W życie kulturalne gminy czynnie włączają się strażacy z jednostek Ochotniczej Straży Pożarnej, chór dziecięcy Biedronki, członkowie; Klubu Sportowego "Legia" Osiek, Związku Kombatantów i Byłych Więźniów Politycznych w Osieku, Koła Seniora Serce na Dłoni, Koła Gospodyń Wiejskich Osiek, Strzygi, Łapinóż, Kretki Małe, Kretki Duże, Szynkowizna i Sumin.

 

Do organizacji okolicznościowych imprez i zabaw tanecznych ,zebrań czy szkoleń. służą świetlice wiejskie, zlokalizowane są we wsi Osiek, Strzygi, Łapinóż, Kretki Małe, Kretki Duże, Szynkowizna i Sumin.

 

 

We wsi Osiek działa Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Ośrodek Zdrowia Osiek”. NZOZ zapewnia podstawową opiekę zdrowotną mieszkańcom całej gminy. Do dyspozycji pacjentów są gabinety lekarskie dla dorosłych i dzieci, poradnia pielęgniarki środowiskowej oraz gabinet położnej, gabinet stomatologiczny. W potrzebne leki mieszkańcy gminy mogą się zaopatrzyć w działającym przy Zakładzie punkcie aptecznym.

 

Infrastruktura społeczna umiejscowiona jest we wsi gminnej Osiek. Jest ona siedzibą urzędów i instytucji państwowych. Poza Urzędem Gminy, znajduje się tu Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, Gminna Spółka Wodna, urząd pocztowy, oraz miejscowy oddział Banku Spółdzielczego w Brodnicy. Na terenie gminy działa 7 jednostek Ochotniczych Straży Pożarnych. Dwie jednostki w Osieku i Strzygach są włączone do Krajowego Systemu Ratowniczo Gaśniczego.

 

 

Za przełomowe w historii Gminy Osiek należy uznać wejście Polski w struktury UniiEuropejskiej w 2004 r. Sytuacja ta stworzyła możliwość rozwoju gminy w oparciu o środki dofinansowania zewnętrznego. Efektem tego działania jest:

• remont drogi gminnej Kretki Duże – Kretki Małe,
• modernizacja drogi dojazdowej do gruntów rolnych do długości 0,700 km w Jeziorkach i Łapinóżu,
• przebudowa drogi wojewódzkiej nr 560 Brodnica- Rypin- Sierpc na terenie gminy Osiek ( ok. 10 km ) i modernizacja przepustów pod drogą –odwodnienie,
• budowa przydomowych oczyszczalni ścieków na terenie gminy Osiek oraz wykonanie 2 otworów wiertniczych w miejscowości Obórki i Sumin,
• modernizacja drogi dojazdowej do gruntów rolnych do długości 1,000 km + 1200 m w miejscowości Łapinóż oraz Jeziorki,
• modernizacja drogi dojazdowej do gruntów rolnych do długości 1,5220 km w miejscowości Kretki Duże,
• modernizacja drogi gminnej - dojazdowej do gruntów rolnych o długości 1278 m w miejscowości Szynkowizna,
• remont Gminnego Ośrodka Kultury w Osieku,
• remont świetlic wiejskich w Szynkowiźnie, Kretkach Małych, Suminie, Łapinożu, Osieku i Kujawie,
• remont i modernizacja połączona z wyposażeniem oraz zagospodarowaniem terenu przylegającego do świetlicy wiejskiej w miejscowości Kujawa,
• wyposażenie świetlicy wiejskiej w miejscowości Osiek,
• budowa oświetlenia na osiedlu mieszkaniowym w Osieku,
• budowa placu zabaw w miejscowości Osiek,
• budowa chodników na terenie gminy Osiek ( 3381 m²),
• przebudowa drogi w miejscowości Osiek,
• rozbudowa stacji uzdatniania wody w Suminie,
• budowa parkingów ( pow. 1000m²) i dróg dojazdowych w miejscowości Osiek (450 m),
• zakup tablic interaktywnych dla oddziałów od I do III szkół podstawowych,
• zakup 100 komputerów dla mieszkańców i 80 dla szkół.
• organizacja imprezy pn. ,,Zawody Mikrolotowe oraz Rodzinny Piknik Lotniczy” w miejscowości Kolonia Osiek, na małym lotnisku. Atrakcją pikniku była możliwość podziwiania walorów turystycznych  z ,,lotu ptaka” z pokładu różnych maszyn.